കമ്മ്യൂണിസവും സോഷ്യലിസവും ആധുനിക ലോകത്തെ ഏറ്റവും സ്വാധീനിച്ച രാഷ്ട്രീയ-സാമ്പത്തിക ആശയങ്ങളാണ്. മനുഷ്യ സമൂഹത്തിലെ അസമത്വങ്ങൾക്കും ചൂഷണങ്ങൾക്കുമെതിരെയുള്ള പോരാട്ടത്തിൽ നിന്നാണ് ഈ ആശയങ്ങൾ ഉത്ഭവിക്കുന്നത്. ഇവ രണ്ടും സമൂഹത്തിൽ കൂടുതൽ സമത്വവും നീതിയും ലക്ഷ്യമിടുന്നവയാണെങ്കിലും, അവയുടെ സമീപനങ്ങളിലും പ്രയോഗങ്ങളിലും വ്യത്യാസങ്ങളുണ്ട്. ചൂഷണത്തിൽ നിന്നും ജനതയെ മാറ്റുക, അവരെ സ്വതന്ത്രരാക്കുക എന്നതുതന്നെയാണ് ഈ ചിന്തകൾക്ക് പ്രേരണയായത്. കമ്മ്യൂണിസത്തിൻ്റെയും സോഷ്യലിസത്തിൻ്റെയും വേരുകൾ വ്യാവസായിക വിപ്ലവാനന്തരം യൂറോപ്പിലുണ്ടായ സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക മാറ്റങ്ങളിലാണ് കണ്ടെത്താൻ കഴിയുക. ഫാക്ടറികൾ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടതോടെ വലിയ തോതിലുള്ള ഉൽപ്പാദനം സാധ്യമായി. എന്നാൽ ഇത് മുതലാളിമാരുടെ സമ്പത്ത് വർദ്ധിപ്പിച്ചപ്പോൾ, തൊഴിലാളികൾ ദയനീയമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ, കുറഞ്ഞ കൂലിക്ക്, അമിതമായി ജോലി ചെയ്യാൻ നിർബന്ധിതരായി. ഈ ചൂഷണവും ദാരിദ്ര്യവും സാമൂഹിക അസമത്വങ്ങളും പുതിയ ചിന്താധാരകൾക്ക് ജന്മം നൽകി.

സോഷ്യലിസം (Socialism)

സോഷ്യലിസം എന്നത് ഉൽപ്പാദന ഉപാധികൾ (ഫാക്ടറികൾ, ഭൂമി, യന്ത്രങ്ങൾ മുതലായവ) പൊതു ഉടമസ്ഥതയിലോ അല്ലെങ്കിൽ സാമൂഹിക നിയന്ത്രണത്തിലോ ആയിരിക്കുന്ന ഒരു സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക വ്യവസ്ഥിതിയാണ്. സോഷ്യലിസത്തിൽ, സമ്പത്ത് കൂടുതൽ തുല്യമായി വിതരണം ചെയ്യപ്പെടാൻ സർക്കാർ ഇടപെടലുകൾ നടത്തുന്നു. സോഷ്യലിസം എന്ന ആശയം പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ ആരംഭത്തിൽ തന്നെ യൂറോപ്പിൽ ഉയർന്നുവന്നു. റോബർട്ട് ഓവൻ, ചാൾസ് ഫ്യൂറിയർ, ഹെൻറി സെൻ്റ്-സൈമൺ തുടങ്ങിയ ചിന്തകർ മുതലാളിത്തത്തിൻ്റെ ദൂഷ്യവശങ്ങൾ തിരിച്ചറിയുകയും, സ്വകാര്യ സ്വത്തിന് പകരം സാമൂഹിക ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള ഉൽപ്പാദന മാർഗ്ഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് സ്വപ്നം കാണുകയും ചെയ്തു. ഇവർ തൊഴിലാളികളുടെ ക്ഷേമം ഉറപ്പാക്കുന്ന, സഹകരണാടിസ്ഥാനത്തിലുള്ള ഒരു സാമൂഹിക ക്രമം വിഭാവനം ചെയ്തു. ഈ ആശയങ്ങളെ ‘ഉട്ടോപ്യൻ സോഷ്യലിസം‘ എന്നാണ് പിന്നീട് മാർക്സിസ്റ്റുകൾ വിശേഷിപ്പിച്ചത്, കാരണം അവ പ്രായോഗികമായ ഒരു വിപ്ലവ മാർഗ്ഗം നിർദ്ദേശിച്ചില്ല.

പ്രധാന സവിശേഷതകൾ:

• പൊതു ഉടമസ്ഥത: ഉൽപ്പാദന ഉപാധികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും സർക്കാരിനോ സമൂഹത്തിനോ കീഴിലായിരിക്കും.
• സാമ്പത്തിക സമത്വം: വരുമാനത്തിലും സമ്പത്തിലും ഉള്ള വലിയ അസമത്വങ്ങൾ കുറയ്ക്കുക എന്നതാണ് പ്രധാന ലക്ഷ്യം.
• ക്ഷേമ രാഷ്ട്രം: വിദ്യാഭ്യാസം, ആരോഗ്യം, സാമൂഹിക സുരക്ഷ തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾ സർക്കാർ ഉറപ്പാക്കുന്നു.
• ജനാധിപത്യപരമായ സമീപനം: പല സോഷ്യലിസ്റ്റ് രാജ്യങ്ങളിലും ജനാധിപത്യപരമായ രീതികളിലൂടെയാണ് മാറ്റങ്ങൾ കൊണ്ടുവരാൻ ശ്രമിക്കുന്നത്. സ്വകാര്യ സ്വത്തും പരിമിതമായ കമ്പോളവും നിലനിൽക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ട്.
• ഘട്ടംഘട്ടമായുള്ള മാറ്റം: മുതലാളിത്തത്തിൽ നിന്ന് പൂർണ്ണമായ കമ്മ്യൂണിസത്തിലേക്കുള്ള ഒരു പരിവർത്തന ഘട്ടമായി സോഷ്യലിസത്തെ ചിലർ കാണുന്നു.

കമ്മ്യൂണിസം (Communism)

മാർക്സിസ്റ്റ് സൈദ്ധാന്തിക അടിത്തറയാണു കമ്മ്യൂണിസം. കമ്മ്യൂണിസം സോഷ്യലിസത്തിന്റെ ഒരു തീവ്ര രൂപമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. കാൾ മാർക്സ്, ഫ്രെഡറിക് എംഗൽസ് എന്നിവരുടെ ആശയങ്ങളാണ് ഇതിന് അടിസ്ഥാനം. വർഗ്ഗരഹിതവും ഭരണകൂടമില്ലാത്തതും സ്വകാര്യ സ്വത്തില്ലാത്തതുമായ ഒരു സമൂഹമാണ് കമ്മ്യൂണിസത്തിന്റെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യം. കാൾ മാർക്സും ഫ്രീഡ്രിക്ക് ഏംഗൽസും ചേർന്നാണ് കമ്മ്യൂണിസത്തിന് ഒരു വ്യവസ്ഥാപിതമായ സൈദ്ധാന്തിക അടിത്തറ നൽകിയത്. 1848-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ‘കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് മാനിഫെസ്റ്റോ’ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആശയങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാന രേഖയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അവരുടെ കാഴ്ചപ്പാടിൽ, മനുഷ്യചരിത്രം വർഗ്ഗസമരങ്ങളുടെ ചരിത്രമാണ്. മുതലാളിത്ത വ്യവസ്ഥയിൽ തൊഴിലാളി വർഗ്ഗം (പ്രോലിറ്റേറിയറ്റ്) ചൂഷണം ചെയ്യപ്പെടുകയും, അവർക്ക് ഉൽപ്പാദന മാർഗ്ഗങ്ങളിൽ യാതൊരു പങ്കുമില്ലാതിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ ചൂഷണത്തെ ഇല്ലാതാക്കാൻ തൊഴിലാളി വർഗ്ഗം ഒരു വിപ്ലവത്തിലൂടെ അധികാരം പിടിച്ചെടുക്കണം.

മാർക്സിസ്റ്റ് സിദ്ധാന്തമനുസരിച്ച്, വിപ്ലവാനന്തരം ആദ്യം സോഷ്യലിസ്റ്റ് ഘട്ടം വരും. ഈ ഘട്ടത്തിൽ ഉൽപ്പാദന മാർഗ്ഗങ്ങൾ പൊതു ഉടമസ്ഥതയിലായിരിക്കും. പിന്നീട്, ഉൽപ്പാദനക്ഷമത വർദ്ധിക്കുകയും വർഗ്ഗപരമായ വ്യത്യാസങ്ങൾ പൂർണ്ണമായും ഇല്ലാതാവുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ കമ്മ്യൂണിസം എന്ന അന്തിമ ഘട്ടത്തിൽ സമൂഹം എത്തിച്ചേരും. കമ്മ്യൂണിസത്തിൽ സ്വകാര്യ സ്വത്ത് എന്ന സങ്കൽപ്പം പൂർണ്ണമായും ഇല്ലാതാകും, “ഓരോരുത്തർക്കും അവരുടെ കഴിവിനനുസരിച്ച്, ഓരോരുത്തർക്കും അവരുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച്” എന്ന തത്ത്വം പ്രാവർത്തികമാകും. ഭരണകൂടം ക്രമേണ ഇല്ലാതാവുകയും മനുഷ്യസമൂഹത്തിന് യാതൊരുവിധ വർഗ്ഗ വ്യത്യാസങ്ങളുമില്ലാതെ സഹവർത്തിച്ച് ജീവിക്കാൻ സാധിക്കുകയും ചെയ്യും.

പ്രധാന സവിശേഷതകൾ:

• വർഗ്ഗരഹിത സമൂഹം: തൊഴിലാളികളും മുതലാളിമാരും എന്ന വ്യത്യാസമില്ലാത്ത ഒരു സമൂഹം.
• സ്വകാര്യ സ്വത്തില്ലായ്മ: ഉൽപ്പാദനോപാധികളിൽ സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥാവകാശം പൂർണ്ണമായും ഇല്ലാതാക്കുന്നു. എല്ലാം സമൂഹത്തിന്റെ പൊതു ഉടമസ്ഥതയിലായിരിക്കും.
• ഭരണകൂടമില്ലായ്മ: പൂർണ്ണമായ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സമൂഹത്തിൽ ഭരണകൂടത്തിന് സ്ഥാനമില്ല. കാരണം, വർഗ്ഗങ്ങളില്ലാത്തതിനാൽ ഭരണകൂടത്തിന്റെ ആവശ്യമില്ലെന്ന് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകൾ വിശ്വസിക്കുന്നു.
• “ഓരോരുത്തർക്കും അവരുടെ കഴിവനുസരിച്ച്, ഓരോരുത്തർക്കും അവരുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച്”: ഇതാണ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സമൂഹത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന തത്വം. എല്ലാവരും തങ്ങളുടെ കഴിവുകൾക്കനുസരിച്ച് അധ്വാനിക്കുകയും, തങ്ങളുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ ലഭിക്കുകയും ചെയ്യും.
• വിപ്ലവകരമായ മാറ്റം: പലപ്പോഴും നിലവിലുള്ള മുതലാളിത്ത വ്യവസ്ഥിതിയെ ഒരു വിപ്ലവത്തിലൂടെ തകർത്ത് കമ്മ്യൂണിസം സ്ഥാപിക്കാനാണ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകൾ ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്നത്.

പ്രധാന വ്യത്യാസങ്ങൾ:

കമ്മ്യൂണിസവും സോഷ്യലിസവും നിലനിൽക്കുന്നതെന്തുകൊണ്ട്?

ഈ ആശയങ്ങൾക്ക് ലോകത്ത് വലിയ സ്വാധീനം ചെലുത്താനും നിലനിൽക്കാനും ചില സുപ്രധാന കാരണങ്ങളുണ്ട്:

1. അസമത്വത്തോടുള്ള പ്രതികരണം: മുതലാളിത്ത വ്യവസ്ഥയിലെ അന്തർലീനമായ അസമത്വങ്ങൾ, സമ്പത്തിൻ്റെ കേന്ദ്രീകരണം, ദാരിദ്ര്യം, ചൂഷണം എന്നിവ ഈ ആശയങ്ങൾക്ക് എപ്പോഴും പ്രസക്തി നൽകി. ചൂഷണം ചെയ്യപ്പെടുന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾക്ക് തങ്ങളുടെ മോചനത്തിനുള്ള ഒരു വഴിയായി ഈ ആശയങ്ങളെ കണ്ടു.
2. സാമൂഹിക നീതിക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ആഹ്വാനം: എല്ലാവർക്കും തുല്യത, അവസര സമത്വം, മെച്ചപ്പെട്ട ജീവിത സാഹചര്യങ്ങൾ എന്നിവ സോഷ്യലിസവും കമ്മ്യൂണിസവും വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. ഇത് സാധാരണ ജനങ്ങളെ ആകർഷിക്കുന്ന പ്രധാന ഘടകമാണ്.
3. സംഘടനാപരമായ ശക്തി: കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾക്ക് ശക്തമായ സംഘടനാ സംവിധാനങ്ങളുണ്ട്. ഇത് തൊഴിലാളികളെയും കർഷകരെയും വിദ്യാർത്ഥികളെയും ബുദ്ധിജീവികളെയും ഒരുമിപ്പിക്കാൻ സഹായിച്ചു.
4. വിപ്ലവകരമായ മാറ്റങ്ങൾ: റഷ്യൻ വിപ്ലവം (1917), ചൈനീസ് വിപ്ലവം (1949) തുടങ്ങിയവ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ പ്രാവർത്തികമാക്കാൻ സാധിക്കുമെന്ന് തെളിയിച്ചു. ഇത് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ചൂഷിത ജനവിഭാഗങ്ങൾക്ക് പ്രതീക്ഷ നൽകി.
5. ജനകീയ ക്ഷേമ പദ്ധതികൾ: സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ പല രാജ്യങ്ങളിലും സാമൂഹിക ക്ഷേമ പദ്ധതികൾക്ക് പ്രചോദനമായി. സൗജന്യ വിദ്യാഭ്യാസം, ആരോഗ്യ പരിരക്ഷ, തൊഴിലില്ലായ്മ വേതനം, പെൻഷൻ തുടങ്ങിയവ നടപ്പിലാക്കാൻ ഇത് സഹായിച്ചു. ഇത് മുതലാളിത്ത രാജ്യങ്ങളെ പോലും സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു.
6. ആശയപരമായ തുടർച്ച: മാർക്സിസ്റ്റ് ചിന്തകൾക്ക് ഒരു ദാർശനിക അടിത്തറയുണ്ട്. ഇത് ഈ ആശയങ്ങളെ വിമർശനാത്മകമായി സമീപിക്കാനും പുതിയ സാഹചര്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വ്യാഖ്യാനിക്കാനും സഹായിച്ചു.

നാളത്തെ സ്ഥിതി എന്തായിരിക്കും?

കമ്മ്യൂണിസത്തിൻ്റെയും സോഷ്യലിസത്തിൻ്റെയും ഭാവി സങ്കീർണ്ണവും വിവിധ ഘടകങ്ങളെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നതുമാണ്.

കമ്മ്യൂണിസം: പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായ വെല്ലുവിളികൾ

സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ്റെ തകർച്ചയോടെ (1991) കമ്മ്യൂണിസം ഒരു ഭരണവ്യവസ്ഥ എന്ന നിലയിൽ വലിയ തിരിച്ചടി നേരിട്ടു. എന്നാൽ ചൈന, വിയറ്റ്നാം, ക്യൂബ തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിൽ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾ ഇപ്പോഴും അധികാരത്തിലുണ്ട്. എങ്കിലും, ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ പലതും കമ്പോള സാമ്പത്തിക നയങ്ങൾ സ്വീകരിച്ച് ലിബറൽ സാമ്പത്തിക വ്യവസ്ഥയോട് കൂടുതൽ അടുക്കുന്നത് കാണാം. സമ്പൂർണ്ണ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സമൂഹം എന്ന ലക്ഷ്യം ഇന്നും ഒരു ദൂര സ്വപ്നമായി നിലനിൽക്കുന്നു.

കമ്മ്യൂണിസം എന്ന ആശയത്തിന് സൈദ്ധാന്തികമായ പ്രസക്തി നിലനിൽക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, അതിൻ്റെ പ്രായോഗിക രൂപങ്ങൾക്ക് വലിയ വെല്ലുവിളികളുണ്ട്. വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യം, ജനാധിപത്യം തുടങ്ങിയ വിഷയങ്ങളിൽ പലപ്പോഴും കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ഭരണകൂടങ്ങൾ വിമർശനങ്ങൾ നേരിടുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, മുതലാളിത്തത്തിൻ്റെ പ്രതിസന്ധികൾ (സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യം, അസമത്വം) വർദ്ധിക്കുമ്പോൾ, കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ വീണ്ടും ചർച്ചാ വിഷയമാകാറുണ്ട്.

സോഷ്യലിസം: പരിഷ്കരണവാദവും മുഖ്യധാരാ സ്വാധീനവും

കമ്മ്യൂണിസത്തേക്കാൾ കൂടുതൽ പ്രായോഗികവും മുഖ്യധാരാ സ്വഭാവമുള്ളതുമായി സോഷ്യലിസം പരിണമിച്ചു. യൂറോപ്പിലെ സ്കാൻഡിനേവിയൻ രാജ്യങ്ങൾ സോഷ്യൽ ഡെമോക്രസിയുടെ (സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങളോട് ചേർന്നുനിൽക്കുന്ന ജനാധിപത്യ വ്യവസ്ഥ) മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങളാണ്. ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ മുതലാളിത്തത്തിൻ്റെയും സോഷ്യലിസത്തിൻ്റെയും ഘടകങ്ങൾ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുപോകുന്നു. ശക്തമായ സാമൂഹിക ക്ഷേമ പദ്ധതികൾ, സാമ്പത്തിക തുല്യത, ശക്തമായ ട്രേഡ് യൂണിയനുകൾ എന്നിവ ഇവിടുത്തെ പ്രത്യേകതകളാണ്.

ഭാവിയിൽ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ കൂടുതൽ പ്രസക്തമാകാനാണ് സാധ്യത. ആഗോളവൽക്കരണം സൃഷ്ടിക്കുന്ന അസമത്വങ്ങൾ, കാലാവസ്ഥാ മാറ്റം, സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ വളർച്ച കാരണം ഉണ്ടാകുന്ന തൊഴിൽ നഷ്ടങ്ങൾ തുടങ്ങിയ പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് സോഷ്യലിസ്റ്റ് സമീപനങ്ങൾക്ക് പരിഹാരം കണ്ടെത്താൻ കഴിഞ്ഞേക്കും. സമ്പത്ത് പുനർവിതരണം ചെയ്യുക, പൊതു സേവനങ്ങൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുക, പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വികസനത്തിന് ഊന്നൽ നൽകുക തുടങ്ങിയ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ ആഗോളതലത്തിൽ കൂടുതൽ സ്വീകാര്യത നേടാം.

ചുരുക്കത്തിൽ, മനുഷ്യസമൂഹത്തിലെ അസമത്വങ്ങൾ നിലനിൽക്കുന്നിടത്തോളം കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ്, സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾക്ക് പ്രസക്തിയുണ്ടാകും. പൂർണ്ണമായ കമ്മ്യൂണിസം ഒരു വിദൂര സ്വപ്നമായി തുടരാം, എന്നാൽ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ, പ്രത്യേകിച്ച് സാമൂഹിക ക്ഷേമത്തിലും തുല്യതയിലും ഊന്നിയുള്ള സമീപനങ്ങൾ, ലോകത്തിൻ്റെ ഭാവിയെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചേക്കും. ഭാവിയിൽ, ഈ ആശയങ്ങൾ പുതിയ രൂപങ്ങളിലും ഭാവങ്ങളിലും പരിണമിക്കുകയും നിലവിലുള്ള വെല്ലുവിളികളെ നേരിടാൻ സഹായിക്കുകയും ചെയ്യുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നത്. ആധുനിക ലോകത്ത് ഈ ആശയങ്ങൾക്ക് പല വ്യാഖ്യാനങ്ങളും പരിണാമങ്ങളും ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്. പല രാജ്യങ്ങളും സോഷ്യലിസത്തിന്റെ ചില തത്വങ്ങൾ സ്വീകരിച്ച് മിശ്രിത സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകൾ രൂപീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ, ശുദ്ധമായ കമ്മ്യൂണിസം എന്ന ആശയം ഇന്ന് വളരെ കുറച്ച് രാജ്യങ്ങളിൽ മാത്രമാണ് നിലനിൽക്കുന്നത്, അവിടങ്ങളിലും യഥാർത്ഥ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് തത്വങ്ങളിൽ നിന്ന് വലിയ വ്യതിയാനങ്ങൾ സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ഇന്ത്യയിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ

ഇന്ത്യയിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന് സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തോളം പഴക്കമുണ്ട്. ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിൽ നിന്നും ചൂഷണത്തിൽ നിന്നും മോചനം നേടുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെയാണ് ഇത് ആരംഭിച്ചത്. സമൂഹത്തിൽ തുല്യതയും നീതിയും സ്ഥാപിക്കുക എന്നതായിരുന്നു സോഷ്യലിസത്തിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യം.

ആദ്യകാല വളർച്ച (സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു മുമ്പ്)

ഇന്ത്യൻ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ വിത്തുകൾ ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിന്റെ അവസാന കാലഘട്ടത്തിലാണ് പാകിയത്. കാൾ മാർക്സിന്റെയും ലെനിന്റെയും ആശയങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ യുവ ബുദ്ധിജീവികളെയും സ്വാതന്ത്ര്യസമര സേനാനികളെയും ആകർഷിച്ചു.

• കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ (CPI): 1920-കളിൽ രൂപീകരിച്ച ഇത് ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യകാല സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്. തൊഴിലാളിവർഗത്തിന്റെ അവകാശങ്ങൾക്കും ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിനെതിരെയും അവർ പോരാടി.
• കോൺഗ്രസ് സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി (CSP): 1934-ൽ കോൺഗ്രസിനുള്ളിലെ ഒരു വിഭാഗമായാണ് ഇത് രൂപംകൊണ്ടത്. ജവഹർലാൽ നെഹ്റു, ആചാര്യ നരേന്ദ്രദേവ്, ജയപ്രകാശ് നാരായൺ, രാം മനോഹർ ലോഹ്യ തുടങ്ങിയവർ ഇതിന്റെ പ്രധാന നേതാക്കളായിരുന്നു. കോൺഗ്രസിന്റെ ദേശീയ പ്രസ്ഥാനത്തിനുള്ളിൽ നിന്നുകൊണ്ട് സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുക എന്നതായിരുന്നു ഇവരുടെ ലക്ഷ്യം. ഭൂപരിഷ്കരണം, വ്യവസായങ്ങളുടെ ദേശസാൽക്കരണം തുടങ്ങിയ ആശയങ്ങൾ അവർ മുന്നോട്ടുവെച്ചു.

സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര കാലഘട്ടം

സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുശേഷം സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾക്ക് ഇന്ത്യയിൽ വലിയ പ്രാധാന്യം ലഭിച്ചു. ജവഹർലാൽ നെഹ്റുവിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ഇന്ത്യ ഒരു സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാതയിലൂടെയാണ് മുന്നോട്ട് പോയത്.

• നെഹ്റുവിയൻ സോഷ്യലിസം: നെഹ്റുവിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടിൽ, ഇന്ത്യയ്ക്ക് സോഷ്യലിസ്റ്റ് മാതൃകയിലുള്ള ഒരു വികസനമാണ് ആവശ്യം. മിശ്ര സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ (Mixed Economy) എന്ന ആശയം അദ്ദേഹം നടപ്പിലാക്കി. ഇത് പൊതുമേഖലയ്ക്കും (സർക്കാർ നിയന്ത്രിത സ്ഥാപനങ്ങൾ) സ്വകാര്യമേഖലയ്ക്കും ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാൻ അവസരം നൽകി. പഞ്ചവത്സര പദ്ധതികൾ, വലിയ വ്യവസായങ്ങളുടെയും ബാങ്കുകളുടെയും ദേശസാൽക്കരണം, ഭൂപരിഷ്കരണം തുടങ്ങിയവ നെഹ്റുവിയൻ സോഷ്യലിസത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു.
• പ്രതിപക്ഷ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾ: കോൺഗ്രസിനുള്ളിൽ നിന്നും പുറത്തും നിരവധി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾ രൂപംകൊണ്ടു. പ്രജാ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി (PSP), സംയുക്ത സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടി (SSP) എന്നിവ ഇതിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടവയായിരുന്നു. കോൺഗ്രസ് സർക്കാരിന്റെ നയങ്ങളെ അവർ വിമർശിക്കുകയും കൂടുതൽ സമൂലമായ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പരിഷ്കാരങ്ങൾ ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു.
• ഇന്ദിരാഗാന്ധിയും സോഷ്യലിസവും: 1970-കളിൽ ഇന്ദിരാഗാന്ധി “ഗരീബി ഹഠാവോ” (ദാരിദ്ര്യം നിർമ്മാർജനം ചെയ്യുക) എന്ന മുദ്രാവാക്യമുയർത്തി സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾക്ക് പുതിയ ഊർജ്ജം നൽകി. ബാങ്കുകളുടെ ദേശസാൽക്കരണം, പ്രിവി പഴ്സ് നിർത്തലാക്കൽ എന്നിവ അവരുടെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് നയങ്ങളിൽ പ്രധാനമായിരുന്നു.

സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികളും തളർച്ചയും

1980-കൾക്ക് ശേഷം ഇന്ത്യയിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനം പല വെല്ലുവിളികളും നേരിടുകയും ദുർബലമാവുകയും ചെയ്തു.

• നയങ്ങളിലെ മാറ്റം: 1991-ൽ ഇന്ത്യ സാമ്പത്തിക ഉദാരവൽക്കരണ നയങ്ങൾ (LPG reforms – Liberalization, Privatization, Globalization) സ്വീകരിച്ചതോടെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് നയങ്ങൾക്ക് തിരിച്ചടിയായി. സ്വകാര്യവൽക്കരണത്തിനും വിദേശ നിക്ഷേപത്തിനും പ്രാധാന്യം ലഭിച്ചു.
• ആശയപരമായ ഭിന്നതകൾ: സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾക്കിടയിലെ ആശയപരമായ ഭിന്നതകളും ഐക്യമില്ലായ്മയും അവരെ ദുർബലപ്പെടുത്തി.
• പ്രസക്തി നഷ്ടപ്പെടുന്നു: ആഗോളവൽക്കരണവും കമ്പോള സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ വളർച്ചയും സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങളുടെ പ്രസക്തിയെ ചോദ്യം ചെയ്തു.
• പുതിയ രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങൾ: പ്രാദേശിക പാർട്ടികളുടെ വളർച്ചയും ജാതി, മത രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഉദയവും സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടികളുടെ സ്വാധീനം കുറച്ചു.

സമകാലിക പ്രസക്തി

ഇന്ന്, പരമ്പരാഗത സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾക്ക് പഴയ സ്വാധീനം ഇല്ലെങ്കിലും, സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ പല രൂപത്തിലും നിലനിൽക്കുന്നു.

• ക്ഷേമപദ്ധതികൾ, ദാരിദ്ര്യ നിർമ്മാർജന പരിപാടികൾ, വിദ്യാഭ്യാസത്തിനും ആരോഗ്യത്തിനുമുള്ള സർക്കാർ സഹായങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങളുടെ സ്വാധീനം വ്യക്തമാക്കുന്നു.
• സമൂഹത്തിലെ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട വിഭാഗങ്ങളുടെ അവകാശങ്ങൾക്കുവേണ്ടിയുള്ള പോരാട്ടങ്ങളിലും അസമത്വങ്ങൾക്കെതിരെയുള്ള ശബ്ദങ്ങളിലും സോഷ്യലിസത്തിന്റെ പ്രതിധ്വനികൾ കേൾക്കാം.

ഇന്ത്യൻ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനം രാജ്യത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, രാഷ്ട്രീയ മേഖലകളിൽ വലിയ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിട്ടുണ്ട്. പൂർണ്ണമായ സോഷ്യലിസ്റ്റ് സമൂഹം സ്ഥാപിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കിലും, തുല്യതയിലും സാമൂഹിക നീതിയിലുമുള്ള അതിന്റെ ഊന്നൽ ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചു.

കേരളത്തിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ

കേരളത്തിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചിന്തകൾക്ക് ഇന്ത്യൻ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാന ചരിത്രത്തിൽ വളരെ വലിയ പ്രാധാന്യമുണ്ട്, ഒരുപക്ഷേ മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കൂടുതൽ ആഴത്തിലും വ്യാപ്തിയിലും അത് വേരൂന്നിയിട്ടുണ്ട്. ഇതിന് നിരവധി കാരണങ്ങളുണ്ട്.

കേരളത്തിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചിന്തകളുടെ പ്രാധാന്യം:

1. കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ വളർച്ച: ഇന്ത്യയിൽ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനം ഏറ്റവും ശക്തമായി വളർന്ന സംസ്ഥാനം കേരളമാണ്. കമ്മ്യൂണിസം സോഷ്യലിസത്തിന്റെ ഒരു തീവ്ര രൂപമായതിനാൽ, കേരളത്തിലെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികളുടെ വളർച്ച സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾക്ക് വലിയ പ്രാധാന്യം നൽകി. ഇ.എം.എസ്. നമ്പൂതിരിപ്പാട്, എ.കെ. ഗോപാലൻ തുടങ്ങിയ നേതാക്കൾ സോഷ്യലിസ്റ്റ്-കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് ആശയങ്ങൾ ജനങ്ങളിലേക്ക് എത്തിക്കുന്നതിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചു. 1957-ൽ ലോകത്ത് ആദ്യമായി ബാലറ്റ് പേപ്പറിലൂടെ ഒരു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സർക്കാർ അധികാരത്തിൽ വന്നത് കേരളത്തിലാണ്.
2. വിദ്യാഭ്യാസവും സാമൂഹിക പരിഷ്കരണങ്ങളും: കേരളത്തിൽ വിദ്യാഭ്യാസം വളരെ നേരത്തെ തന്നെ വ്യാപകമായത് സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചിന്തകൾക്ക് വളക്കൂറുള്ള മണ്ണൊരുക്കി. നാരായണ ഗുരു, അയ്യങ്കാളി തുടങ്ങിയ സാമൂഹിക പരിഷ്കർത്താക്കൾ ജാതിപരമായ അസമത്വങ്ങൾക്കെതിരെയും ചൂഷണങ്ങൾക്കെതിരെയും പോരാടിയത് സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനപരമായ തുല്യത എന്ന ആശയവുമായി ചേർന്നുപോകുന്ന ഒന്നായിരുന്നു. ഈ പരിഷ്കരണ പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ ജനങ്ങളെ രാഷ്ട്രീയമായി ബോധവാന്മാരാക്കാൻ സഹായിച്ചു.
3. ഭൂപരിഷ്കരണം: കേരളത്തിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ്-കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സർക്കാരുകൾ നടപ്പിലാക്കിയ ഭൂപരിഷ്കരണ നിയമങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു സുപ്രധാന നാഴികക്കല്ലാണ്. ഇത് ഭൂമിയില്ലാത്ത കർഷകർക്ക് ഭൂമി ലഭ്യമാക്കുകയും, ജന്മിത്ത സമ്പ്രദായം അവസാനിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇത് സമൂഹത്തിലെ സാമ്പത്തിക അസമത്വങ്ങൾ കുറയ്ക്കുന്നതിൽ വലിയ പങ്ക് വഹിച്ചു.
4. പൊതുവിതരണ സമ്പ്രദായം (PDS) ശക്തമാക്കിയത്: ദാരിദ്ര്യം കുറയ്ക്കുന്നതിനും എല്ലാവർക്കും ഭക്ഷണം ലഭ്യമാക്കുന്നതിനും കേരളത്തിലെ ശക്തമായ പൊതുവിതരണ സമ്പ്രദായം വലിയ പങ്ക് വഹിച്ചു. ഇത് സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയമായ “ആവശ്യങ്ങൾക്കനുസരിച്ച്” എന്ന തത്വത്തോട് ചേർന്നുനിൽക്കുന്ന ഒന്നാണ്.
5. ആരോഗ്യ-വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലകളിലെ മുന്നേറ്റം: കേരളം ആരോഗ്യ-വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലകളിൽ കൈവരിച്ച നേട്ടങ്ങൾ സോഷ്യലിസ്റ്റ് നയങ്ങളുടെ വിജയമായി പലപ്പോഴും ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. എല്ലാവർക്കും ഗുണമേന്മയുള്ള വിദ്യാഭ്യാസം, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം എന്നിവ സർക്കാർ മുൻഗണനയായി കണ്ടു നടപ്പിലാക്കിയത് സോഷ്യലിസ്റ്റ് കാഴ്ചപ്പാടിന്റെ ഭാഗമാണ്.
6. തൊഴിലാളി യൂണിയനുകളുടെ ശക്തി: കേരളത്തിൽ തൊഴിലാളി യൂണിയനുകൾക്ക് വലിയ സ്വാധീനമുണ്ട്. തൊഴിലാളികളുടെ അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും കൂലി വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിലും തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങൾ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിലും ഈ യൂണിയനുകൾക്ക് വലിയ പങ്കുണ്ട്. ഇത് സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയമായ തൊഴിലാളി വർഗ്ഗത്തിന്റെ ഉന്നമനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്.
7. ദേശീയ പ്രസ്ഥാനത്തിലെ സ്വാധീനം: കോൺഗ്രസ് സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ രൂപീകരണത്തിലും പ്രവർത്തനങ്ങളിലും കേരളത്തിലെ നേതാക്കൾക്ക് വലിയ പങ്കുണ്ടായിരുന്നു. ജയപ്രകാശ് നാരായൺ, രാം മനോഹർ ലോഹ്യ തുടങ്ങിയ നേതാക്കളുടെ സ്വാധീനം കേരളത്തിലും പ്രകടമായിരുന്നു.
8. വെൽഫെയർ സ്റ്റേറ്റ് മോഡൽ: മറ്റ് ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കേരളം ഒരു ‘വെൽഫെയർ സ്റ്റേറ്റ്’ (ക്ഷേമ രാഷ്ട്രം) എന്ന സങ്കൽപ്പത്തോട് കൂടുതൽ അടുത്തുനിൽക്കുന്നു. സാമൂഹിക സുരക്ഷാ പെൻഷനുകൾ, സൗജന്യ ചികിത്സ, കുറഞ്ഞ നിരക്കിലുള്ള വിദ്യാഭ്യാസം തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾ ഇതിന് ഉദാഹരണമാണ്.

ചുരുക്കത്തിൽ, കേരളത്തിലെ രാഷ്ട്രീയ-സാമൂഹിക ചരിത്രം സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചിന്തകളാൽ ആഴത്തിൽ സ്വാധീനിക്കപ്പെട്ടതാണ്. ഇത് കേവലം രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളുടെ പ്രത്യയശാസ്ത്രം എന്നതിലുപരി, സാധാരണക്കാരുടെ ജീവിതത്തെയും സാമൂഹിക ഘടനയെയും മാറ്റിമറിച്ച ഒരു ശക്തിയായി വർത്തിച്ചു. ഇന്ത്യൻ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ ഒരു ‘മോഡൽ’ ആയി കേരളത്തെ പലപ്പോഴും പഠനവിധേയമാക്കാറുണ്ട്.